Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp dạy trẻ 3-4 tuổi những kĩ năng sống cơ bản

 Một số biện pháp dạy trẻ 3 - 4 tuổi những kĩ năng sống cơ bản
Bác Hồ đã từng căn dặn: “...làm mẫu giáo tức là thay mẹ dạy trẻ. Muốn làm thế thì 
trước hết phải yêu trẻ. Các cháu nhỏ hay quấy, phải bền bỉ, chịu khó mới nuôi dạy 
được các cháu. Dạy trẻ như trồng cây non. Trồng cây non được tốt thì sau này cây 
lên tốt. Dạy trẻ nhỏ tốt thì sau này cháu trở thành người tốt”.
 Xuất phát từ nhận thức ấy tuân theo lời căn dặn của Người. Hiện nay trẻ 
em, những thế hệ mầm non đang rất được quan tâm vì các em là - “mầm nhân tài”, 
“mầm trí tuệ” của đất nước. Do đó người giáo viên mầm non không chỉ chú trọng 
đến nội dung chăm sóc mà cần chú trọng đến cả phương pháp dạy học và giáo dục 
trẻ.
Ngành Giáo dục nói chung, Giáo dục Mầm non nói riêng đang đặt ra nhiều thách 
thức, tình trạng trẻ em vô tư, thờ ơ, lãnh cảm, chưa có cách xử lý phù hợp với những 
tình huống diễn ra hằng ngày như: thưa - gởi, cảm ơn - xin lỗi, thăm hỏi, giúp đỡ,.. 
.hay những hành vi gây hại với môi trường: hái hoa, bẻ cành, dẫm lên thảm cỏ, không 
thích chăm sóc cây cối xung quanh,.. .hoặc việc làm gây hại đến chính bản thân trẻ: 
xem ti vi khoảng cách gần, ngủ không đúng giờ,.. .là nỗi trăn trở của người giáo viên 
trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ.Theo thống kê của nhà nghiên cứu thì tình trạng 
trẻ em mắc bệnh “trầm cảm”ngày càng gia tăng, việc dạy cho trẻ có những hành vi, 
thái độ đúng đắn, phù hợp với sự phát triển của xã hội là một nhu cầu cấp bách, hay 
nói đúng hơn là việc rèn luyện, giáo dục cho trẻ có được “kỹ năng sống”.
 Vậy làm thế nào để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi có hiệu quả và giúp trẻ 
phát triển một cách toàn diện nhất về mọi mặt, đó là câu hỏi luôn đặt ra cho tôi. Chính 
những lý do trên tôi đã nghiên cứu và lựa chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm cho 
mình: " Một số biện pháp dạy trẻ 3-4 tuổi những kỹ năng sống cơ bản "
 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận.
 Giáo dục kỹ năng sống là một phần quan trọng trong chương trình chăm sóc và 
giáo dục trẻ mầm non. Hiện nay, việc đưa giáo dục kỹ năng sống vào nhà trường, 
nhất là từ bậc học mầm non đã được thực hiện ở hầu hết các nước trên thế giới và 
mỗi nước có một phương thức giáo dục khác nhau. Tại Việt Nam thì việc đưa giáo 
dục kỹ năng sống vào lứa tuổi mầm non cũng được chú trọng vào các năm gần đây.
 Theo WHO (1993) “ Năng lực tâm lý xã hội là khả năng ứng phó có hiệu quả 
với những yêu cầu và thách thức của cuộc sống. Đó cũng là khả năng của một cá 
nhân để duy trì một trạng thái khoẻ mạnh về mặt tinh thần, biểu hiện qua hành vi phù 
hợp và tích cực khi tương tác với người khác, với văn hoá và môi trường xung quanh. 
Năng lực tâm lý xã hội có vai trò quan trọng trong việc phát triển sức khoẻ theo nghĩa 
 2 Một số biện pháp dạy trẻ 3 - 4 tuổi những kĩ năng sống cơ bản
thông và bước vào cuộc sống.” Trong đó, ngoài những kiến thức thì việc rèn kỹ 
năng sống cho trẻ là vô cùng quan trọng. Ngay từ nhỏ trẻ được giáo dục và rèn 
luyện các kỹ năng sống như: tự tin trong giao tiếp, kỹ năng giải quyết các vấn đề, 
kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng hợp tác chia sẻ.. ..đây là giai đoan trẻ được học, tiếp 
thu, lĩnh hội những giá trị sống để hình thành và phát triển nhân cách.Do đó việc 
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ để trẻ có những nhận thức đúng và có những hành vi 
ứng xủ phù hợp ngay từ độ tuổi mầm non là việc làm rất cần thiết để trẻ tự tin và 
biết tự khẳng định mình trong cuộc sống.
1. Đặc điểm tình hình chung
 Là trường mầm non đạt chuẩn quốc gia của huyện. Trường được công nhận là 
 trường chuẩn quốc gia năm 2011, nhiều năm liên tục là trường tiến tiến xuất 
 sắc, chi bộ trong sạch vững manh.
 Năm học 2022-2023, Ban giám hiệu nhà trường phân công tôi cùng 1 giáo 
 viên phụ trách lớp mẫu giáo bé với 29 học sinh.
 2. Thuận lợi:
 Lớp học sạch sẽ, thoáng mát, lớp được lắp sàn gỗ với hệ thống điều hòa hai 
chiều, bình nóng lạnh, đầy đủ điều kiện cho các hoạt động của trẻ.
- Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm và đầu tư đầy đủ cơ sở vật chất để cho 
giáo viên hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
- Đa số trẻ là con nhà cán bộ, công nhân nên có nề nếp thói quen tốt, biết lễ phép 
với người lớn.
- 90% học sinh đều học qua lớp nhà trẻ 24-36 tháng tuổi cho nên trẻ cũng có nề 
nếp
- Lớp được biên chế 2 giáo viên, các cô có lòng nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ. 
Nắm vững phương pháp chăm sóc giáo dục trẻ phù hợp với điều kiện thực tế của 
địa phương.
- Độ tuổi của trẻ đến lớp tương đối đồng đều.
 Được sự ủng hộ, tin tưởng của phụ huynh trong việc tạo điều kiện cho trẻ 
 tới trường để trẻ được tham gia vào đầy đủ các hoạt động thường xuyên.
3. Khó khăn:
- Một số trẻ quá hiếu động, nghịch ngợm cho nên cũng gây ảnh hưởng tới các bạn 
khác trong lớp khi tham gia các hoạt động.
- 40% trẻ con trong lớp còn nhút nhát chưa tự tin khi giao tiếp với cô và các bạn.
- Nhiều gia đình do ít con cho nên chiều chuộng và dẫn đến trẻ ngại hoạt động mà 
luôn có tính ỷ lại vào người khác.
 4 Một số biện pháp dạy trẻ 3 - 4 tuổi những kĩ năng sống cơ bản
 Đầu năm, học sinh lớp tôi còn rất nhiều trẻ chưa có kỹ năng tự phục vụ bản 
thân như: chưa biết cách thay quần áo, chưa biết cách gấp quần áo và còn để đồ dùng 
không đúng theo quy định, còn có một số trẻ thì xúc cơm và cầm bút bằng tay trái, 
thậm trí trẻ bị sổ mũi thì ngay lập tức trẻ lấy tay quệt ngang mặt chứ không cần nghĩ 
phải làm gì. Là một giáo viên điều đầu tiên là tôi cần tập cho trẻ những kỹ năng nhỏ 
nhất giúp trẻ biết cách chăm sóc và giữ gìn sức khỏe cho chính mình. Thời gian trẻ 
ở trường là đa phần cho nên trẻ cần phải học cách chăm sóc bản thân mình và ai sẽ 
là người dạy trẻ những kỹ năng đó, không ai khác ngoài cô giáo của trẻ và để trẻ có 
được kỹ năng đó thì chúng ta phải thường xuyên cho trẻ thực hiện.
- Để giúp trẻ biết cách phòng chống các loại bệnh cho bản thân thì trước tiên trẻ phải 
phân biệt được các dồ dùng cá nhân của trẻ như: khăn mặt, cốc uống nước, sách vở, 
ngăn tủ đồ dùng cá nhân. Khi trẻ đã nhận biết được đâu là đồ dùng của mình thì trẻ 
sẽ chỉ lấy đúng đồ dùng của mình để dùng chứ không dùng chung với các bạn khác, 
đây là một thói quen rất tốt cho chính trẻ. Đây là kỹ năng cơ bản nhất mà trẻ phải ghi 
nhớ và thực hiện được, để thực hiện được kỹ năng này thì giáo viên cần cho trẻ thực 
hiện hàng ngày và nó cũng nằm trong chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ ở trường 
mầm non.
- Khi uống nước tất cả trẻ phải biết lấy đúng ký hiệu cốc của mình để uống và khi 
lau mặt tất cả trẻ phải biết lấy đúng ký hiệu khăn của mình để lau. Đây là một kỹ 
năng không thể thiếu trong nhà trường cũng như trong gia đình và đó cũng chính là 
cách giúp trẻ biết chăm sóc sức khỏe cho chính trẻ.
 6 Một số biện pháp dạy trẻ 3 - 4 tuổi những kĩ năng sống cơ bản
 Trẻ rửa tay trước khi ăn
2. Biện pháp 2: Dạy trẻ kỹ năng sống qua các hoạt động:
Dạy trẻ kỹ năng sống như thế nào là một vấn đề đặt ra cho tôi và tôi đã tích hợp rèn 
luyện giáo dục kỹ năng sống thông qua một số biện pháp sau:
a. Hình thành thói quen tốt trong giờ đón trả trẻ:
Tôi sử dụng phương pháp thực hành, trải nghiệm, hình thức nêu gương đánh giá để 
trẻ thấy và thực hiện tốt hơn. Cụ thể ngay từ đầu năm tôi đã tập cho trẻ ý thức tự cất 
đồ dùng gọn gàng, ngăn nắp lúc vào lớp cũng như lúc ra về. Và tôi phân
 8 Một số biện pháp dạy trẻ 3 - 4 tuổi những kĩ năng sống cơ bản
 Trẻ nghe cô kể chuyện
d. Kỹ năng sống trong hoạt động vui chơi:
Hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo, trẻ 4 tuổi càng hứng 
thú và tích cực hơn bởi đáp ứng được nhu cầu. Trẻ được chơi với đồ vật, được trải 
nghiệm thực tế, là cơ sở vững chắc để hình thành và phát triển, rèn luyện và giáo 
dục kỹ năng sống cho trẻ. Trong chủ đề “nghề nghiệp” ở góc phân vai có trò chơi 
“bác sĩ”, bác sĩ khám bệnh cho bệnh nhân với thái độ vui vẻ, niềm nở, y tá cấp 
phát thuốc và dặn bệnh nhân uống thuốc đúng giờ, bệnh nhân bốc số thứ tự và ngồi 
chờ khám theo lượt,lúc này cô giáo giả bộ đóng vai bà lão đi khám bệnh, bà lão đi 
sau cùng nhưng được cô y tá dẫn đi khám trước, tình huống xảy ra là các bệnh 
nhân kia không đồng ý, bác sĩ mới ra giải thích: bệnh nhân vui lòng đợi , ưu tiên 
cho người già và trẻ nhỏ. Có thể nói trẻ đóng vai bác sĩ đã có kinh nghiệm sống 
rất tốt và và trẻ đã áp dụng ngay trong quá trình chơi, kỹ năng giao tiếp và ứng xử 
văn minh được thể hiện.
Ở chủ đề “Giao thông” có góc chơi “ba chở con đi học bằng xe honda”, yêu cầu 
trẻ phải đội mũ bảo hiểm, cô dạy trẻ cách đội, cách gài dây, thao tác lặp đi lặp lại 
2- 3 lần, từ đó hình thành kỹ năng an toàn và rèn luyện một cách tự nhiên.
Đối với chủ đề “Gia đình” dạy trẻ kỹ năng chia sẻ, thể hiện sự quan tâm lẫn nhau 
giữa các thành viên trong gia đình, ví dụ như: gọi điện thoại hỏi thăm, chăm sóc 
ông bà, gia đình cùng nhau đi du lịch, thăm hỏi lẫn nhau lúc ốm đau... Hoạt động 
vui chơi diễn ra trong thời gian tương đối dài (40 phút), có rất nhiều tình huống 
xảy ra, giáo viên cần bao quát và kịp thời can thiệp để điều chỉnh hành vi, giúp trẻ 
có thói quen tốt, biết được cái nào nên làm, cái nào không nên làm. Lâu dần những 
thói quen tốt, những hành vi đẹp sẽ được tích lũy và trở thành kỹ năng sống đối 
với trẻ.
 T10