Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi có kỹ năng bảo vệ bản thân

 2
đã sử dụng các phương tiện, nền tảng mạng xã hội để xây dựng video dạy trẻ học 
tại nhà trong mùa dịch, cũng như truyền tải kiến thức chăm sóc, giáo dục trẻ tại 
nhà cho phụ huynh. Và đây là khoảng thời gian bố mẹ thực sự là những người 
bạn của con, cùng học cùng chơi và đồng hành với các con trong mọi hoạt 
động.Theo Bộ giáo dục và đào tạo đã quyết định “tạm dừng đến trường nhưng 
không dừng học” đối với trẻ Mầm non. Do đó, việc đảm bảo được kiến thức cơ 
bản, kỹ năng sống và kỹ năng bảo vệ sức khỏe cho trẻ trong thời gian ở nhà là 
rất cần thiết và quan trọng. Như chúng ta đã biết, xã hội hiện đại mang đến cho 
cuộc sống con người nhiều tiện ích, sự thoải mái nhưng cũng tiềm ẩn nhiều mối 
nguy hiểm, đặc biệt là đối với con trẻ. Điều này đòi hỏi mỗi trẻ phải có kỹ năng 
để xử lý cũng như bảo vệ chính bản thân mình. Ngay khi trẻ sinh ra, bố mẹ đã cố 
gắng tạo ra môi trường an toàn với trẻ. Nhưng theo thời gian trẻ càng ngày càng 
tò mò, tìm hiểu và khám phá về môi trường xung quanh nhiều hơn nhưng đồng 
thời cũng có thể là mối nguy hại khôn lường đối với trẻ. Việc trang bị cho trẻ 
những kỹ năng bảo vệ bản thân sẽ giúp trẻ có thể an toàn hơn và tự tin hơn để 
khám phá cuộc sống muôn màu.
 Trên thực tế cha mẹ thường sợ hãi tìm cách ngăn cấm con trước các rủi ro 
nhưng lại quên giải thích cho trẻ hiểu nguyên nhân và cách phòng vệ hậu quả 
xảy ra. Điều này hiến trẻ dễ trở thành nạn nhân nếu như không được trang bị 
kiến thức tự bảo vệ bản thân. Mặt khác, trẻ em luôn hiếu kì, tò mò và luôn muốn 
khám phá những điều mới lạ nhưng lại chưa có kỹ năng để thu thập thông tin, 
phán đoán những mối nguy hiểm coa thể sảy ra với bản thân mình.
 Trẻ 3-4 tuổi tư duy mang tính trực quan, sự quan sát và đánh giá mang 
tính chủ quan, cảm tính dễ thuyết phục, vì vậy đây là cơ hội cho kẻ xấu lợp dụng 
và dụ dỗ trẻ như mua kẹo, cho đồ chơi, ... Hay trong tình huống trẻ đang đi cùng 
người thân nhưng bị lạc hoặc bị bắt cóc, bị xâm hại cơ thể... thì trẻ không đủ 
bình tĩnh để xử lí. Vì vậy giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ 3-4 tuổi 
là vô cùng cần thiết
 Vì vậy, dạy trẻ kỹ năng bảo vệ bản thân giúp trẻ tư duy, phán đoán được 
những nguy hiểm xảy ra và tìm cách tránh xa. Hoặc trẻ tự vạch cho mình một 
khu vực đảm bảo an toàn để khám phá, tìm hiểu mọi thứ. Dạy trẻ những kỹ năng 
bảo vệ bản thân sẽ giúp trẻ có khả năng xử lí tình huống, biết lên tiếng kêu cứu 
và tìm hiểu những sự trợ giúp đúng khi cần. Trẻ được trang bị kỹ năng bảo vệ 
bản thân sẽ tự tin hơn và làm chủ cuộc sống của mình.
 Là một giáo viên mầm non, bản thân luôn nhận thức được vai trò, tầm 
quan trọng của việc giáo dục kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ trước thực trạng 
xã hội hiện nay. Vì vậy tôi đã chọn đề tài " Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi 
có kỹ năng bảo vệ bản thân" để nghiên cứu nhằm góp phần vào việc hình thành 
và rèn luyện các kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ 4
năng cho con để con có thể tự tin, bình tĩnh, năng động, sáng tạo, thích nghi với 
mọi điều kiện và hoàn cảnh. Tuy nhiên không phải phụ huynh nào cũng hiểu 
được tầm quan trọng của việc dạy trẻ kỹ năng tự bảo vệ bản thân và tại sao cần 
được học kỹ năng đó? Nhiều người còn nhầm lẫn giữa kỹ năng và hành động 
nên trong việc dạy con còn nhiều điều hiểu chưa đúng. Vậy dạy trẻ kỹ năng 
chính là phải đưa hành động vào ý thức.
 Vì vậy, ngoài trang bị cho trẻ những kiến thức, mỗi chúng ta nhất là trẻ 
cần trang bị những kỹ năng bảo vệ bản thân. Vậy đó là những kỹ năng gì? Theo 
tôi cần trang bị cho trẻ mầm non 3-4 tuổi những kỹ năng sau: Kỹ năng an toàn 
khi chơi, Kỹ năng ứng xử khi bị lạc, kỹ năng an toàn khi tham gia giao thông, kỹ 
năng tránh bị xâm hại cơ thể.
2. Thực trạng của vấn đề:
 Năm học 2021-2022 lớp có 30 học sinh, trong đó nữ: 17 trẻ, nam: 13 trẻ. 
Lớp được phân công 2 giáo viên phụ trách, cả 2 giáo viên đều đạt trình độ đào 
tạo chuẩn và trên chuẩn. 
 2.1.Thuận lợi.
 - Ban giám hiệu tạo điều kiện cho tôi được tham gia các buổi tập huấn, lớp 
học ngoại khóa nâng cao chuyên môn và phần mềm tin học, cũng như các thiết 
kế bài giảng power point hay sáng tạo để làm video dạy trẻ.
 - Bản thân là một giáo viên trẻ, có năng lực có trình độ chuyên môn trên 
chuẩn, luôn cố gắng trong quá trình tự học, tự rèn luyện và tổ chức tốt các hoạt 
động chăm sóc - giáo dục trẻ.
 - Lập được nhóm Zalo phối kết hợp với phụ huynh trong việc hướng dẫn 
phụ huynh dạy trẻ học tại nhà trong thời gian trẻ nghỉ phòng chống dịch.
 - Xây dựng kế hoạch cụ thể, có những kiến thức cụ thể, rõ ràng hướng dẫn 
trẻ lồng ghép kỹ năng sống vào trong các hoạt động của trường, lớp 
 - Quay được các video clip gửi phụ huynh để dạy trẻ tại nhà trong lúc các 
con không thể đến trường. Gây được hứng thú, khai thác tính tò mò giúp trẻ là 
quen dần tin học. Trẻ nhớ nhanh, thích sử dụng máy vi tính.
 - Bước đầu có sự phối hợp giữa phụ huynh với nhà trường, phụ huynh với 
giáo viên. Đa số phụ huynh học sinh đều phối hợp với cô khi đưa ra các hoạt 
động dạy trẻ kỹ năng sống.
 2.2. Khó khăn.
 - Cả giáo viên và học sinh gặp khó khăn về kỹ thuật thiết bị máy móc 
không phải lúc nào cũng hoạt động tốt, nhiều khi còn hư hỏng, mất điện, nhiễm 
vi rút, chương trình giáo dục trẻ luôn phải đáp ứng từng hoạt động theo từng 
ngày trong các chủ đề.
 - Gia đình đông con ,gia đình có hoàn cảnh khó khan ,không sắm đầy đủ 
máy vi tính hoặc điện thoai thông minh cho các con học ,mà thường các con ở 6
 Biện pháp 2: Xây dựng các hoạt động truyền thông gần gũi, hấp dẫn, sinh 
động để thu hút sự tham gia của trẻ.
 Biện pháp 3: Lồng ghép tích hợp kỹ năng bảo vệ bản thân thông qua một 
số hoạt động.
 Biện pháp 4: Giáo dục kỹ năng bảo vệ bản thân qua bài tập trắc nhiệm và 
tình huống.
 Biện pháp 5: Phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục kỹ 
năng bảo vệ bản thân cho trẻ.
4. Biện pháp thực hiện từng phần:
 4.1.Biện pháp 1: Thường xuyên sưu tầm tài liệu tham khảo, tìm hiểu, 
nghiên cứu các biện pháp hình thành kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ. Xác 
định kỹ năng cần giáo dục cho trẻ 3-4 tuổi
 Để tìm ra được các biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi có kỹ năng bảo vệ bản thân 
tôi đã đi sâu nghiên cứu, tìm tòi, sưu tầm nhiều tài liệu sách báo sao cho phù hợp 
và vận dụng linh hoạt có kết quả cao. Tôi thường xuyên lên thư viện của trường 
để mượn sách, báo, tạp chí " Giáo dục mầm non", sách hướng dẫn kỹ năng sống 
cho trẻ, tâm lý học trẻ em, qua các phương tiện thông tin.
 Buổi tối về nhà tôi lên các trang mạng để chọn lọc những bài báo viết về 
những mối nguy hại tiềm ẩn xung quanh trẻ, đồng thời tải một số video, clip về 
các tình huống nguy hiểm xảy ra với trẻ, cách trang bị cho trẻ kỹ năng kỹ năng 
xử lí tình huống nguy hiểm xảy ra... học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp và 
mọi người xung quanh.
 Vào đầu năm học tôi cùng giáo viên trong khối xây dựng kế hoạch năm 
học, tháng, tuần, ngày, tôi luôn lồng ghép kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ.
 Ví dụ: Ở chủ đề " Gia đình" tôi lồng ghép vào kỹ năng trẻ biết bàn là, bếp 
điện, bếp lò đang đun, phích nước nóng...là những vật dụng nguy hiểm khi đến gần, 
không nghịch các vật sắc, nhọn. Biết cách xử lí tình huống khi sảy ra.
 Tôi sưu tầm sáng tác các bài hát, bài thơ, bài vè lồng ghép vào các tháng có 
liên quan đến kỹ năng bảo vệ bản thân.Từ việc nghiên cứu tài liệu tôi đã tìm ra một 
số biện pháp bảo vệ bản thân phù hợp với trẻ như: 
 - Kỹ năng an toàn khi chơi. 
 - Kỹ năng chống xâm hại cơ thể 
 - Kỹ năng khi bị lạc
 - Kỹ năng an toàn khi tham gia giao thông.
 Việc lồng ghép nội dung giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân vào hàng 
tháng thông qua các chủ đề sự kiện trẻ đã bước đầu có ý thức tự bảo vệ bản thân. 
Có thể nói, để giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân đạt kết quả cao việc nghiên cứu 
tài liệu, đưa ra phương pháp nghiên cứu hình thức phù hợp là nhiệm vụ quan trọng 8
bị......). Không chỉ thế mà trẻ còn vệ sinh răng miệng như : đánh răng, xúc miệng 
nước muối. 
 (Minh chứng 3: Trẻ thực hiện kỹ năng rửa tay, đánh răng)
* Kỹ năng an toàn khi chơi.
 Trong qua trình vui chơi học tập các con có thể gặp phải những mối nguy 
hiểm từ những đồ chơi, đồ vật như: chạy nhảy vấp ngã, các ổ điện, đồ chơi, khu 
vực chơi ở nhà, đâu là đồ vật an toàn, đồ vật không an toàn,... Để giúp trẻ phân 
biệt, nhân thức được tôi đã đưa nội dung " Nhận biết đồ dùng, đồ chơi nguy 
hiểm quanh bé trong chủ đề " Trường mầm non", " gia đình".lớn luôn chú ý 
giám sát trẻ, không để trẻ đi ra những nơi không đảm bảo an toàn như ao, hồ, 
kênh rạch, không để trẻ chơi cạnh những xô, chậu chứa nước.
 Do đó, người lớn luôn ở bên cạnh để giám sát trẻ, không để trẻ vào nhà 
vệ sinh một mình. 
 Không để trẻ chơi những nơi không đảm bảo an toàn như ao, hồ, kênh rạch, xô, 
chậu chứa nước; không để trẻ vào nhà vệ sinh một mình, luôn theo dõi trẻ em 
khi chúng nghịch nước hoặc tắm rửa; các giếng nước, bể nước phải xây cao 
thành, các dụng cụ chứa nước như chum, vại, xô phải có nắp đậy chắc chắn. 
 Phụ huynh không cho trẻ cầm các đồ chơi quá nhỏ có thể cho vào miệng, 
mũi (nhất là các loại hạt nhỏ, mẫu bút sáp màu nhỏ, đất nặn được vo tròn nhỏ) 
khi cho trẻ ăn các loại quả có hạt cần bóc bỏ hạt trước khi cho trẻ ăn (mãng cầu, 
nhãn, chôm chôm, nho, táo, saboche), nghiền nhỏ các loại hạt (hạt óc chó, hạt 
mắc ca, hạt điều, hạt đậu phộng); giáo dục trẻ khi ăn không được vừa ăn vừa 
đùa nghịch hoặc nói chuyện; không ép trẻ ăn, uống, khi trẻ đang khóc, đang 
buồn ngủ, đang ho.
 + Không cho trẻ chơi với những hột, hạt quá nhỏ sẽ rất nguy hiểm.
 + Khi trẻ ăn không cho trẻ đùa nghịch nhau.
 + Nếu cho trẻ chơi phải quan sát trẻ suốt tầm nhìn của người lớn.
 Minh chứng 4: Trẻ ăn hoa quả bỏ hạt
 VD: Khi cô quay video và gửi video trong zalo của nhóm, lớp tôi đề nghị 
các bậc phụ huynh mở cho các con xem và động viên, hướng dẫn các con thực 
hiện theo video hướng dẫn của cô, nếu các con hoàn thành có thể chụp bài tập 
hoặc quay video trẻ thực hiện gửi vào zalo của lớp. Khi ở nhà các đồ dùng gia 
đình, như đồ dùng nhà bếp, phích nước, ổ điện, bếp ga... Tôi nhờ phụ huynh cho 
trẻ phân loại đồ dùng nguy hiểm và đồ dùng không nguy hiểm.
 * Kỹ năng tránh bị xâm hại cơ thể.
 Tôi thường xuyên trò chuyện với trẻ về giới tính của bản thân, trang phục 
thường dùng cho các bạn nam, bạn nữ. Tôi hỏi trẻ, có biết vùng kín của bản thân 
mình ở đâu không? 100% lớp trả lời là không biết, tôi liền phân tích cho trẻ