Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi phát triển các kỹ năng cơ bản

 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Lý do chọn đề tài:
 Từ thế kỷ XVIII, Nhà giáo dục học RutXô đã nhận xét rất tinh tế về những đặc điểm 
tâm lý của trẻ nhỏ. Theo ông, người lớn không phải lúc nào cũng có thể hiểu được trí tuệ, 
nguyện vọng và tình cảm độc đáo của trẻ nhỏ. Vì “ Trẻ em có những cách nhìn, cách suy 
nghĩ và cảm nhận của riêng nó”.
 Sự biến đổi, phát triển tâm lý của trẻ đầy biến động và diễn ra cực kì nhanh chóng. Đó 
là một quá trình không phẳng lặng mà có khủng hoảng và đột biến. Chính hoạt động của 
đứa trẻ dưới sự hướng dẫn của người lớn mà hình thành và phát triển. Bởi vậy, hoạt động 
của giáo viên mầm non phức tạp và muôn màu muôn vẻ hơn với các bậc học khác. Giáo 
viên mầm non chăm sóc và giáo dục trẻ ở giai đoạn có những đặc điểm tâm sinh lí riêng, 
đòi hỏi chương trình và phương pháp chăm sóc riêng phù hợp.
 Trẻ 3 - 4 tuổi có tính tò mò, thích tìm hiểu tính chất của sự vật và bắt đầu luyện tập 
 những kỹ năng đơn giản. Trẻ có nhu cầu độc lập do phát triển ý thức bản ngã nhưng năng 
 lực còn hạn chế, cơ thể còn non nớt và đặc biệt là người lớn thường cấm đoán và lo lắng 
 quá mức nên nhu cầu độc lập của trẻ không được thỏa mãn. Giai đoạn này là cần thiết 
 cho trẻ bắt đầu được rèn luyện các kỹ năng cơ bản để đối phó với thực tế và môi trường 
 xung quanh. Trẻ cần được trang bị các kỹ năng như rèn luyện và phát triển thể chất hay 
 các kỹ năng xã hội khác như: giao tiếp, hợp tác, tự phục vụ... Do đó, nếu không có sự 
 trang bị tốt về kỹ năng sống cho trẻ hay có sự định hướng không đúng đắn sẽ ảnh hưởng 
 không nhỏ đến sự phát triển của trẻ. Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng 
 cơ bản cho trẻ, đổi mới phương pháp dạy học ở trường mầm non ngày càng được chú 
 trọng. Một câu hỏi được đặt ra là làm sao để phát triển tốt nhất các kỹ năng cho trẻ 3 - 4 
 tuổi? Hiện nay dạy học thông qua các hoạt động trải nghiệm là một phương pháp có nhiều 
 ưu điểm và kích thích được các tiềm năng trí tuệ của trẻ. Phương pháp dạy học thông qua 
 trải nghiệm là một phương pháp lấy trẻ làm trung tâm, dựa trên nền tảng tự do, cho phép 
 trẻ được tiếp xúc, ứng xử, khám phá một cách tự nhiên với môi trường xung quanh. Giáo 
 dục trải nghiệm cho trẻ 3 - 4 tuổi trong quá trình học tập cho thấy sự phù hợp giữa phương 
 pháp và mô hình để mang lại một kết quả tốt hơn. Thực tế, giáo viên còn chú trọng đến 
 nhiều các hoạt động nhận thức mà chưa thực sự nghiên cứu sâu vào các hoạt động phát 
 triển tình cảm- kĩ năng xã hội. Trẻ ít có cơ hội để thể hiện, trải nghiệm để tự giải quyết 
 vấn đề.
 Chính vì những lý do trên, để giúp trẻ mạnh dạn, tự tin phán đoán và giải quyết các 
 tình huống trẻ gặp trong cuộc sống. Tôi luôn trăn trở nghiên cứu một số thủ thuật nhằm 
 rèn luyện kĩ năng cơ bản cho trẻ. Vì vậy, bản thân tôi đã đầu tư nghiên cứu đề tài: “ Một 
 số biện pháp giúp trẻ 3 - 4 tuồi phát triển các kỹ năng cơ bản”
 2. Mục đích nghiên cứu
 Đảng ta đã khẳng định: “Sự nghiệp giáo dục là quốc sách hàng đầu” mà trong đó giáo những kiến thức khoa học uyên thâm, song cần phải có những hiểu biết về mọi lĩnh vực 
 khoa học tự nhiên, xã hội và con người.
 Để giúp trẻ 3 -4 tuổi phát triển tình cảm - kỹ năng xã hội, giáo viên cần thay đổi phương 
pháp dạy theo hướng “lấy trẻ làm trung tâm”. Cô tổ chức - trẻ hoạt động; cô chủ đạo - trẻ 
chủ động và cô trò cùng tương tác. Nhiệm vụ của cô giáo tổ chức hoạt động như thế nào 
để trẻ lĩnh hội được kiến thức một cách đơn giản nhưng hiệu quả. Tiếp tục thực hiện chiến 
lược lấy trẻ làm trung tâm nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ. Thông qua trò 
chơi, hoạt động trải nghiệm trẻ được tìm tòi, sáng tạo được tự do giao tiếp, vui chơi, hợp 
tác, chia sẻ dễ dàng tiếp thu kiến thức.
 2. Cơ sở thực tiễn:
 Việc dạy trẻ kỹ năng sống có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển toàn diện của 
trẻ. Vì trình độ nhận thức và tiếp thu của mỗi trẻ khác nhau, hoàn cảnh sống từng gia đình 
mỗi trẻ không đồng đều. Vì vậy qua quá trình thực hiện bản thân tôi nhận thấy muốn thực 
hiện tốt việc này thì phụ huynh và giáo viên cần có lòng quyết tâm, sự bền bỉ, thường xuyên 
nỗ lực cố gắng, phải tận tâm, tận lực. Và phải luôn cố gắng là tấm gương để trẻ học theo.
 Năm học 2018- 2019 tôi được nhà trường phân công dạy lớp Mầu giáo bé. Theo 
kinh nghiệm, tôi thấy khi xây dựng nội dung hoạt động cần bám sát mục tiêu của chủ đề. 
Sau đó lựa chọn các nội dung có thể tích hợp, các nội dung đó phải có mối quan hệ với 
nhau xoay quanh chủ đề, tránh tình trạng rời rạc dần đến hiệu quả không cao và không nên 
tích hợp quá nhiều nội dung trong một chủ đề. Tuy nhiên giáo viên phải dành nhiều thời 
gian để thiết kế trò chơi và sử dụng trò chơi linh hoạt, phù hợp với đặc điểm cá nhân trẻ và 
điều kiện thực tiễn của trường lớp, địa phương. Bên cạnh đó phụ huynh cũng nên dành thời 
gian quan tâm đến trẻ và trao đổi với giáo viên chủ nhiệm để nắm được tình hình của con 
trên lớp, các hoạt động con được tham gia để từ đó có thể rèn luyện thêm kiến thức, kỹ 
năng cho trẻ. Từ đó dần đến các kiến thức của trẻ nắm bắt được chắc chắn hơn, kỹ năng 
của trẻ được rèn luyện tích cực hơn. Điều đó cũng có nghĩa là chúng ta tạo cơ hội cho trẻ 
hình thành thói quen chủ động, thích tự trải nghiệm khám phá về thế giới xung quanh.
 3. Khảo sát thực trạng:
 * Đặc điểm tình hình lớp:
• Tổng số: 31 trẻ.
• Trong đó: Nam: 18 trẻ; Nữ: 13 trẻ
• Dân tộc: Kinh: 13 trẻ; Mường: 16 trẻ; Giao: 2 trẻ
• Hộ nghèo: 01
 Qua quá trình công tác, nghiên cứu tôi nhận thấy để nâng cao chất lượng giáo dục 
chúng ta phải chú trọng vào tất cả các hoạt động.
 Với mong muốn làm tốt công tác giáo dục tôi đã nghiên cứu và khảo sát thực trạng 
như sau: Kỹ năng tự phục vụ 15 48,4 % 16 51,6 %
 Trẻ mạnh dạn, tự tin 12 38,7 % 19 61,3 %
 Từ thực trạng trên tôi muốn tìm ra những biện pháp đem lại kết quả cao, trẻ giúp trẻ 
phát triển một cách toàn diện.
 Chính vì thế, tôi đã đưa ra: “ Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi phát triển các kỹ 
năng cơ bản”
 4. Những biện pháp thực hiện:
 4.1. Biện pháp 1: Dạy trẻ cách sống tự lập.
 4.2. Biện pháp 2: Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ
 4.3. Biện pháp 3: Tạo điều kiện cho trẻ hoạt động trải nghiệm.
 4.4. Biện pháp 4: Thường xuyên động viên, khen ngợi trẻ
 4.5. Biện pháp 5: Kết hợp với với phụ huynh.
 5. Biện pháp thực hiện (Biện pháp thực hiện từng phần)
 5.1. Biện pháp 1: Dạy trẻ cách sống tự lập.
 Tính tự lập là một trong những yếu tố đóng một vai trò quan trọng trong sự phát 
triển của trẻ sau này, nó giúp cho trẻ tự tin hơn và trưởng thành tốt hơn nếu được dạy dỗ 
và sống trong môi trường tự lập từ bé. Các ông bố bà mẹ đừng vì quá thương con mà nuông 
chiều con cái, đừng để mình đi đâu là con cái phải theo đấy. Đó là một cái sai của các bậc 
phụ huynh. Làm như vậy sẽ khiến cho bé quen hơi mẹ và không thể tự mình chơi được khi 
không có mẹ và sợ hãi khi thấy người lạ,thậm chí là người quen.
Mỗi ngày, phụ huynh cần tận dụng thời gian rảnh để dạy trẻ tính tự lập bằng cách hướng 
dẫn trẻ làm những công việc vừa với sức của mình. Giai đoạn đầu khi tập cho trẻ làm công 
việc có thể trẻ sẽ phá hỏng. Trong trường hợp này các bậc phụ huynh đừng vội la mắng 
trẻ, mà hãy cố gắng để trẻ tập trung và hướng dẫn từ từ để trẻ có thể thích nghi và làm theo.
- Kỹ năng giúp đỡ người khác: Nên cho trẻ biết giúp đỡ người khác là một việc tốt và nên 
được thực hiện thường xuyên. Những công việc nhẹ bé có thể giúp được như chia cơm, 
thìa, lau bàn ghế, tưới cây, nhặt lá...
- Kỹ năng giữ vệ sinh: Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường xung quanh là điều cần dạy trẻ 
để trở thành em bé văn minh, tự lập. Nhiều trẻ 2 tuổi đã biết đi vệ sinh đúng nơi, xả nước 
sau khi đi vệ sinh, cho quần áo bẩn vào máy giặt, bỏ rác đúng nơi quy định, nhặt rác xung 
quanh, dọn đồ chơi sau khi chơi xong,.
- Kỹ năng chăm sóc bản thân: Nếu dạy bé biết tự thay quần áo, gấp quần áo, tự đánh 
răng, tự ăn uống,... thì sẽ vô cùng bất ngờ về tính tự giác của trẻ sau một thời gian ngắn, Hoạt động giao lưu giữa trẻ 3 tuổi và trẻ 5 tuổi
- Trong tất cả mọi hoạt động của trẻ, mỗi giáo viên MN luôn phải dùng nhiều trò chơi, câu 
đố để kích thích trẻ tham gia, qua đó giúp trẻ được tự nhiên hơn. 5.3. Biện pháp 3: Tạo điều kiện cho trẻ hoạt động trải nghiệm
 Hoạt động trải nghiệm là cách tiếp cận mới, có nhiều ưu điểm và kích thích được 
tiềm năng trí tuệ của trẻ. Qua hoạt động trải nghiệm trẻ được tiếp xúc, ứng xử, khám phá 
một cách tự nhiên với MTXQ. Đồng thời dần hình thành và phát triển các kỹ năng quan 
sát, phân tích, tư duy, tổng hợp, khái quát... và giáo dục thái độ ứng xử phù hợp với môi 
trường xung quanh, góp phần phát triển toàn diện nhân cách trẻ.
Ví dụ: Khi cho trẻ trải nghiệm hoạt động nặn bánh trôi vào ngày Tết Hàn Thực, trẻ hiểu 
được ý nghĩa của ngày này, trẻ rất hứng thú khi được tự tay nặn bánh, nếm bánh do mình 
làm ra. Khi thực hiện cô đưa ra các câu hỏi: Nguyên liệu làm bánh là gì? Bột bánh màu 
gì? Bánh có dạng hình gì? Bánh có vị gì? Cảm nhận của con như thế nào?...