Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-4 C tuổi Trường Mầm non Thanh Vân

 Với những lý do trên, tôi lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp phát triển 
ngôn ngữ cho trẻ 3- 4 tuổi trường mầm non” làm đề tài nghiên cứu.
 2. Tên sáng kiến
 “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3- 4 tuổi trường mầm 
non”
 3. Tác giả sáng kiến
 - Họ và tên: Bùi Thị Thu Nga
 - Địa chỉ: Trường mầm non Thanh Vân
 - Số điện thoại: 0982131657 
 - Gmail: buithithunga.c0thanhvan@vinhphuc.edu.vn
 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng tạo 
 - Tác giả: Bùi Thị Thu Nga – Giáo viên trường mầm non Thanh Vân – 
Tam Dương –Vĩnh Phúc 
 5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
 Sáng kiến này được áp dụng vào lĩnh vực Phát triển ngôn ngữ cho trẻ. 
Nghiên cứu sự phát triển ngôn ngữ của trẻ Mẫu giáo nhỡ 3-5 tuổi, từ đó tìm ra 
được một số biện pháp Phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo bé 3-4 tuổi.
 6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu 
 Từ tháng 02 năm 2018 đến tháng 2 năm 2019
 7. Mô tả bản chất sáng kiến 
 7.1. Về nội dung của sáng kiến
 7.1.1. Cơ sở lý luận liên quan đến ván đề nghiên cứu
 * Cơ sở lí luận:
 Tục ngữ Việt Nam có câu: “Phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt 
Nam”. Dải đất Việt Nam hình chữ “S” trải dài từ Bắc vào Nam với rừng vàng, 
biển bạc, đất phì nhiêu. Dân tộc ta từ ngày xưa đã xây dựng cho mình một nền 
văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc. Trong đó, ngôn ngữ đóng vai trò rất quan trọng 
trong sự phát triển của xã hội loài người. Bác Hồ kính yêu đã dạy rằng “ Tiếng 
nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quí báu của dân tộc. Chúng ta phải 
giữ gìn nó, tôn trọng nó”. (Ngôn ngữ và lý luận văn học – Tài liệu dùng cho các 
trường sư phạm mẫu giáo). Trong công tác giáo dục thế hệ mầm non cho đất 
nước, chúng ta càng thấy rõ vai trò của ngôn ngữ đối với giáo dục trẻ thơ. Ngôn 
ngữ đã góp phần đào tạo các cháu trở thành những con người toàn diện. 
 * Các lý thuyết liên quan:
 Ngôn ngữ là công cụ của tư duy, đóng vai trò quan trọng trong việc phát 
triển trí tuệ và các quá trình tâm lý. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ được dựa trên 
các lý thuyết sau:
 * Lý thuyết hành vi chủ nghĩa về sự phát triển ngôn ngữ của trẻ em. PGS.TS Nguyễn Công Khanh, chuyên gia cao cấp của Trường mầm non 
Hoàng Gia (Hà Nội) từng chia sẻ rằng khi trẻ lên ba tuổi, trẻ có một vốn từ vựng 
khoảng trên một ngàn từ, một số chuyên gia ngôn ngữ khác cũng cho rằng vốn 
từ của bé lúc này có thể dao động từ 500-900 từ, và trẻ đã biết dùng các cụm từ 
và câu dài từ 7-8 từ.
 * Về ngữ pháp:
 Khi bước vào tuổi thứ ba, bé yêu của bạn có thể biết đặt câu hỏi và bày tỏ 
ý kiến khiến bạn đôi lúc phải kinh ngạc như một người mẹ từng tâm sự rằng chị 
chuẩn bị quần áo cho con đi học, cô bé nói “Theo con là, hôm nay con sẽ mặc 
màu hồng”. Và lúc này, bé đã học cách yêu cầu, một cách lịch sự như nhờ bố 
mẹ, anh chị lấy cái này cái kia đã biết dùng từ “làm ơn”. Chúng có thể nói về 
những sự việc trong tương lai và nhắc lại những gì đã qua, chính vì vậy bạn sẽ 
phải phá lên cười khi một buổi sáng bé tâm sự với bạn rằng mai này bé thích 
làm bác sỹ, hay giáo viên bởi đơn giản bé thấy cô giáo thật xinh hay bác sỹ thì 
sẽ chữa bệnh giúp mọi người. Lúc này trẻ đã có thể nói câu đầy đủ (có đủ chủ vị 
ngữ và động từ), sau đó hoàn thiện hơn với những câu kép, có thán từ rất ngộ 
nghĩnh như bé có thể cầm chiếc điện thoại lên rồi nói dõng dạc “Alo.mẹ Na à, 
về ngay nhéừ ừ ừ, sao, kẹt xe rồi à.nhanh lên nhé” như thật. Chúng cũng 
biết “hứa hẹn” một cách rất người lớn như bạn yêu cầu bé thức dậy đến lớp, bé 
sẽ nói gọn lỏn “con hứa 5 phút nữa con sẽ dậy”. Hơn nữa, bé yêu của bạn lúc 
này đã biết đặt yêu cầu, nếu bạn dẫn bé vào hàng tạp hóa mua bim bim, bé sẽ chỉ 
vào món snack khoai tây bé ưa thích và nói “Mua tây tây”(Mua khoai tây). Và 
không đơn giản, bé đã bắt đầu biết nói dối, nếu bé gây ra một lỗi gì đó bé sẽ biết 
cách đổ lỗi cho anh trai, hay những người xung quanh mà bé biết
 * Về ngôn ngữ mạch lạc:
 - Trẻ mẫu giáo nhỡ có vốn từ phong phú hơn trẻ mẫu giáo bé về số lượng 
cũng như từ loại. Trẻ sử dụng được nhiều loại mẫu câu khác nhau. 
 - Tư duy phát triển hơn, biết so sánh, nhận ra những điểm giống và khác 
nhau của sự vật, hiện tượng. Ở trẻ bắt đầu xuất hiện khả năng tổng quát, đưa ra 
kết luận. Ngôn ngữ của trẻ rõ ràng hơn, có nội dung hơn, người nghe dễ hiểu 
hơn. Trong ngôn ngữ độc thoại trẻ thường dùng những câu, những đoạn ngắn. 
Trẻ thích được trò chuyện với người lớn. Trẻ không chỉ đàm thoại về những gì 
trẻ đang tri giác mà còn biết đàm thoại về những nội dung mà trẻ đã biết và biết 
đưa ra nhận định của mình. Mặc dù không phải lúc nào trẻ cũng đưa ra nhận 
định đúng. Trẻ có thể kể lại một chuyện mà trẻ biết hoạc nghe kể, có thể kể theo 
tranh hoặc đồ chơi, đồ vật (Kể theo mẫu của người lớn)
 * Mục đích của xã hội hóa
 Xã hội hóa giáo dục nhằm khuyến khích, huy độngvà tạo điều kiện toàn 
diện xã hội tham gia phát triển giáo dục. Tạo cơ hội cho mọi người, mọi lứu Khi nói trẻ hay nói chậm và kéo dài giọng, đôi kho còn ậm ừ, e, a, không 
nói liên tục mạch lạc.
 Trẻ nói giọng, nói lắp nhiều, nhầm lẫn từ thanh điệu này sang thanh điệu 
khác.
 Ví dụ: Ngã trẻ nói ngả (ngạ)
 Ngủ Ngụ.
 c. Khảo sát trẻ trước khi áp dụng sáng kiến.
 Tổng số trẻ được khảo sát: 27 trẻ.
 Nội dung kiểm tra Số trẻ đạt Số trẻ không 
 đạt
 Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ
 trẻ (%) trẻ (%)
 Hiểu và làm theo được 2,3 yêu cầu liên tiếp 12 44 15 56
 Phát âm rõ tiếng, phát âm các tiếng có chứa 13 48 14 52
 các âm khó
 Trả lời và đặt câu hỏi: Ai? Cái gì? Ở đâu? 19 70 8 30
 Khi nào? Để làm gì?
 Nói và thể hiện cử chỉ, điệu bộ, nét mặt, phù 18 67 9 33
 hợp với yêu cầu và hoàn cảnh giao tiếp bằng 
 câu đơn, câu ghép.
 Làm quen với một số kí hiệu thông thường 20 57 15 43
 trong cuộc sống ( nhà vệ sinh, lối ra, biển 
 báo giao thông).
 Đọc thuộc lòng và diễn cảm một bài thơ. 8 30 19 70
 Kể lại truyện đã được nghe 3 11 24 89
 Kể chuyện sáng tạo theo tranh, theo đồ chơi 13 48 14 52
 Đóng kịch theo tác phẩm văn học 5 19 22 82
 Dựa vào bảng điều tra thực tế trên tôi nhận thấy trẻ còn hạn chế như: 
Khả năng phát â còn chưa chuẩn; Việc sử dụng từ ngữ diễn đạt trong giao tiếp 
với mọi người còn hạn chế; Vốn từ còn chưa phong phú, ngôn ngữ chưa mạch 
lạc. Trẻ chưa tự tin khi kể chuyện, đọc thơ; chưa biết sử dụng ngữ điệu của nhân 
vật khi kể chuyện hoặc đóng kịch theo tác phẩm văn học; chưa có tính sang tạo 
khi kể chuyện theo đồ chơi, theo tranh.Tôi rất lo lắng mình phải dạy trẻ như thế 
nào và bằng những biện pháp gì để trẻ lớp tôi phát triển ngôn ngữ một cách tốt 
nhất. Qua qúa trình nghiên cứu Lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ và qua thực 
tế dạy học tôi đã mạnh dạn đưa ra “Một số biện pháp Phát triển ngôn ngữ cho 
trẻ 3- 4 tuổi” làm đề tài nghiên cứu viết sáng kiến kinh nghiệm. 
 7.2. Về khả năng áp dụng của sáng kiến Qua “Góc thư viện sách, truyện”. tôi còn tổ chức các hoạt động đọc thơ, kể 
chuyện, cho trẻ tập đóng kịch để trẻ được nói những ngôn ngữ của các nhân vật 
trong truyện để từ đó trẻ làm giàu vốn từ của bản thân. Để gây được sự hứng thú 
của trẻ khi tham gia vào các hoạt động đó thì việc tạo không gian mang đậm 
tính văn học là rất cần thiết, ngay từ đầu năm học tôi đã vận động phụ huynh 
đóng góp tranh thơ, truyện tranh ngoài chương trình để kể cho trẻ nghe vào các
hoạt động chiều và cho trẻ chơi trong các giờ hoạt động góc.
 Bản thân tôi luôn tìm tòi, sưu tầm sách truyện, các họa báo, tạp chí cũ, 
tìm tòi cách làm rối từ các nguyên liệu bỏ đi như vỏ chai, lõi cuộn chỉ, các 
mảnh vải vụn làm rối tay để làm các nhân vật trong truyện phục vụ cho tiết họ
 Để tạo hứng thú cho trẻ khi tham học động văn học thì việc tạo môi 
trường với các nhân vật ngộ nghĩnh cho trẻ được làm quen là rất cần thiết. Tôi 
đã sử dụng vải vụn để khâu thành những chú rối tay ngộ nghĩnh. 
 Sân khấu được tận dụng từ mảng tường trong lớp học.
 Để thu hút trẻ tham gia vào các hoạt động kể chuyện và tập đóng kịch 
ngay từ đầu năm học tôi dùng một mảng tường để trang trí thành một sân khấu 
sao cho phù hợp với từng cảnh trong truyện và sử dụng vào việc kể chuyện cho 
trẻ nghe. 
 Qua việc tạo môi trường cho trẻ làm quen với văn học như vậy tôi thấy 
được trẻ rất hào hứng tham gia các hoạt động đọc thơ, kể chuyện để từ đó ngôn 
ngữ của trẻ được phát triển một cách tự nhiện mà có hiệu quả cao nhất. + Cô mô tả vật trên tranh ( Thuộc nhóm nào? Được sử dụng như thế nào? 
Có thể tìm thấy ở đâu?..) 
 + Cho trẻ đoán sau mỗi lần mô tả.
 Chẳng hạn: Đó là một loài động vật có hai chân, đẻ trứng. Đấy là con gì? ( 
Con gà). Trẻ nào đoán đúng, cô đưa bức tranh cho trẻ đó. Khi tất cả các bức 
tranh đã đoán đúng, cô hỏi từng trẻ xem bức tranh vẽ gì. Cô yêu cầu trẻ miêu tả 
đặc điểm của các con vật và nói câu đầy đủ.
 c. Trò chuyện với trẻ
 - Để luyện khả năng nghe và nói cho trẻ, người lớn cần dành thời gian trò 
chuyện với trẻ. Trong quá trình trẻ hoạt động có thể cung cấp từ mới cho trẻ, 
làm phong phú vốn từ và giúp trẻ mở rộng sự hiểu biết về nghĩa của các từ. 
Đồng thời sử dụng ngôn ngữ biểu cảm trong giao tiếp với trẻ mọi lúc, mọi nơi. 
Ví dụ: Khi quan sát thiên nhiên, cô có thể hổi trẻ: “Các con thấy bầu trời hôm 
nay thế nào?” Trẻ sẽ đưa ra nhận xét: “Trời xanh, trời rất đẹp...” Giáo viên 
hướng trẻ sử dụng ngôn ngữ để thể hiện cảm xúc như: “ bầu trời hôm nay mới 
đẹp làm sao! Thời tiết thật trong lành và ấm áp.”
 - Trong quá trình dạy trẻ, tôi còn trò chuyện với trẻ qua tranh ảnh. Trò 
chuyện qua tranh không chỉ giúp trẻ phát triển về ngôn ngữ mà còn giúp trẻ phát 
triển các kĩ năng quan sát, ghi nhớ có chủ đinh, tư duy logic. Khi Trò chuyện với 
trẻ cần hướng dẫn trẻ cách quan sát tranh, miêu tả những chi tiết trong tranh, cho 
trẻ sắp xếp thứ tự các bức tranh và kể câu chuyện theo ý của mình
 Ví dụ: Trò chuyện “Công việc của mẹ trong ngày chủ nhật”
 Mục đích
 - Trẻ nghe, hiểu nội dung các câu nói khác nhau của cô với trẻ về công 
việc của mẹ ở nhà trong ngày chủ nhật.
 - Trẻ nghe, hiểu và trả lời được nhiều loại câu hỏi. 
 - Trẻ nói được công việc của mẹ ở nhà bằng câu đơn và câu phức.
 Tiến hành:
 - Cô cùng một số trẻ ngồi gần, thân mật. Cô gợi mở để trẻ trò chuyện một 
cách tự nhiên: 
 - Con nào có thể kể cho cô nghe ngày chủ nhật ở nhà mẹ con làm những gì?
 - Cô để trẻ tự kể, sau đó cô gợi ý để trẻ kể thêm được:
 - Mẹ con đi chợ mua gì nào?
 - Con giúp mẹ làm được những việc gì nào?
 - Mẹ hay nấu cho con những món gì nào?
 Trẻ kể xong, cô sắp xếp theo trình tự thời gian các công việc của mẹ từ
 sáng đến tối, sau đó cô nói với các trẻ: 
 - Mẹ của con làm rất nhiều việc.
 - Các con phải thương yêu và giúp đỡ mẹ.