Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng cho trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non

 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng cho trẻ 3 – 4 tuổi ở trường mầm non
 5.1 Mục đích 13
 5.2 Cách thực hiện 14
 5.3 Kết quả 15
 6. Xây dựng môi trường nói cho trẻ 3 – 4 tuổi trong lớp 15
 6.1 Mục đích 15
 6.2 Cách thực hiện 15
 6.3 Kết quả đạt được 17
 7. Sưu tầm một số trò chơi giúp trẻ phát triển ngôn ngữ 18
 và sửa ngọng cho trẻ 3 – 4 tuổi
 7.1 Trò chơi vận động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 18
 7.1.1 Những chiếc thuyền 18
 7.1.2 Một dàn nhạc đặc biệt 19
 7.1.3 Chiếc hộ kỳ diệu 19
 7.1.4 Bài hát kỳ diệu 20
 7.2 Bài thơ phát triển ngôn ngữ thông qua thơ ca 20
 7.2.1 Trò chơi đối đáp 21
 7.2.2 Trò chơi thể hiện ý thơ bằng động tác cơ thể 21
 7.3 Kết quả 22
 8. Thiết kế trò chơi phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng cho 22
 trẻ
 8.1 Mục đích 22
 8.2 Cách thực hiện 22
 8.2.1 Trò chơi 1 tùng dinh 23
 8.2.2 Trò chơi 2 cái ca 23
 8.2.3 Trò chơi 3 bé đi chợ 24
 8.2.4 Trò chơi 4 soi gương sửa ngọng 24
 8.2.5 Trò chơi 5 chữ số soi gương 24
 8.2.6 Trò chơi 6 Chú bò nhỏ 24
 8.2.7 Trò chơi 7 Hai chú chim 24
 8.2.8 Trò chơi 8 chiếc nón kỳ diệu 25
 8.2.9 Trò chơi 9 con gì biến mất 25
 8.2.10 Trò chơi 10 ô cửa bí mật 26
 9. Để phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng cho trẻ giáo viên 26
 thường xuyên sửa ngọng cho trẻ
 9.1 Cách thực hiện 27
 9.2 Kết quả 28
 10. Tuyên truyền phối kết hợp phụ huynh trong việc 28
 phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng cho trẻ
 10.1 Mục đích 29 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng cho trẻ 3 – 4 tuổi ở trường mầm non
 PHẦN A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Bác Hồ đã dạy: “Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý báu 
của dân tộc, chúng ta phải giữ gìn nó, quý trọng nó”.
 Thật vậy, tiếng nói hay ngôn ngữ có vai trò to lớn trong sự hình thành và phát 
triển nhân cách của con người, đặc biệt là trẻ em. Ngôn ngữ là phương tiện giữ 
gìn bảo tồn, truyền đạt và phát triển những kinh nghiệm lịch sử và phát triển xã 
hội loài người. Ngôn ngữ là phương tiện nhận thức thế giới xung quanh, là cơ sở 
của mọi sự suy nghĩ, là công cụ của tư duy. Ngôn ngữ giúp trẻ mở rộng hiểu biết 
về thế giới xung quanh. Từ ngữ giúp cho việc củng cố những biểu tượng đã 
được hình thành, sự phát triển của ngôn ngữ giúp cho hoạt động trí tuệ, các thao 
tác tư duy ngày càng được hoàn thiện, kích thích trẻ tích cực, sáng tạo hoạt động 
trí tuệ. Vì vậy, phát triển ngôn ngữ cho trẻ em là nhiệm vụ rất quan trọng, đặc 
biệt ở lứa tuổi 3 – 4 tuổi. Đây là thời kỳ “Phát cảm về ngôn ngữ”, giai đoạn này 
sự phát triển về vốn từ đạt tốc độ nhanh nhất. Cho nên những người là cha mẹ 
hay giáo viên trường mầm non đặc biệt là những người xung quanh cần quan 
tâm để rèn luyện phát âm và phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
 Tuy nhiên, có một bất câp ở Việt Nam hiện nay là xã hội càng phát triển, tình 
trạng bé chậm nói càng phổ biến. Nhiều gia đình, bố mẹ và người thân của trẻ 
vẫn đặt nặng tâm lý quan tâm thiên về mặt thể chất của trẻ như vấn đề chiều cao, 
cân nặng mà vô tình bỏ qua một yếu tố vô cùng quan trọng trong quá trình phát 
triển của trẻ, đó là vấn đề phát triển ngôn ngữ. Ông bà ta đã dạy rằng “Thỏ thẻ 
như trẻ lên ba”, “Trẻ lên ba cả nhà học nói” đây là những câu thành ngữ nói 
đến nhu cầu muốn nói và việc học nói của trẻ, song bên cạnh đó còn chứa đựng 
niềm vui của người thân trẻ. Nhưng không phải cha mẹ nào cũng có được niềm 
vui ấy, khi mà có những trẻ mỗi ngày một lớn, niềm mong mỏi nghe con nói 
càng tăng lên thì bé lại không nói, chỉ phát âm “a,a,i,i..” hay chỉ nói một từ, hoặc 
“Ngập ngừng không rõ lời”. Những trẻ như vậy được gọi chung là chậm phát 
triển ngôn ngữ. Chậm phát triển ngôn ngữ trong thời kỳ thơ ấu có thể ảnh hưởng 
tới trí lực khi trẻ đến tuổi trưởng thành, bởi “Vấn đề hạn chế kỹ năng ngôn ngữ 
thường kéo theo nguy cơ không hòa nhập được trong ngữ cảnh xã hội cũng như 
các hoàn cảnh phổ biến thường gặp khác” Hiện tượng chậm phát triển ngôn 
ngữ có thể gây ra các hệ quả về hành vi và tương tác xã hội cho trẻ trong những 
năm sau này của cuộc đời. Việc chậm phát triển ngôn ngữ cũng có thể dẫn tới 
bệnh câm có lựa chọn ở trẻ, một hội chứng mà ở đó trẻ không có khả năng nói 
trong một số hoàn cảnh có lựa chọn. Trẻ mắc hội chứng này có thể nói lúc ở một 
mình, cùng với bạn bè; nhưng không thể nói được trong môi trường học đường, 
nơi công cộng hoặc đối với người lạ.
 Nguyên nhân chính của thực trạng kể trên chủ yếu là do bố mẹ của trẻ đều quá 
bận rộn chuyện công việc có quá ít thời gian trò chuyện, tâm tình cùng con trẻ 
để phát triển ngôn ngữ. Kênh ngôn ngữ kết nối với thế giới bên ngoài mà trẻ 
được tiếp xúc lại hầu hết là qua tivi, phim ảnh... chưa được sự chỉ bảo, uốn nắn 
của người lớn. Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng cho trẻ 3 – 4 tuổi ở trường mầm non
 PHẦN B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
 Trong quá trình phát triển toàn diện nhân cách con người nói chung và trẻ 
mầm non nói riêng thì ngôn ngữ có một vai trò rất quan trọng không thể thiếu 
được. Ngôn ngữ là phương tiện để giao tiếp quan trọng nhất đặc biệt đối với trẻ 
nhỏ, đó là phương tiện giúp trẻ giao lưu cảm xúc với những người xung quanh 
hình thành những cảm xúc tích cực. Ngôn ngữ là công cụ giúp trẻ hòa nhập với 
cộng đồng và trở thành một thành viên của cộng đồng. Nhờ có những lời chỉ dẫn 
của người lớn, trẻ dần dần hiểu được những quy định chung của xã hội mà mội 
người đều phải thực hiện theo những quy định chung đó. Ngôn ngữ còn là 
phương tiện giúp trẻ tìm hiểu khám phá, nhận thức về môi trường xung quanh, 
thông qua cử chỉ lời nói của người lớn, trẻ sẽ được làm quen và nhận biết được 
màu sắc, hình ảnh... của các sự vật, hiện tượng có trong môi trường xung quanh. 
Nhờ có ngôn ngữ, trẻ sẽ nhận biết ngày càng nhiều màu sắc, hình ảnh...
 Các nhà nghiên cứu giáo dục đều khẳng định, phát triển vốn từ là nền tảng 
quan trọng để phát triển ngôn ngữ, có ý nghĩa quan trọng quyết định đến mọi 
mặt sau này của trẻ. Hơn nữa, đối với lứa tuổi 3 tuổi, đặc điểm thể chất, thể lực 
và đặc điểm tâm sinh lý phát triển rất nhanh, ngôn ngữ lại càng đóng vai trò thiết 
yếu. Trẻ có thể sử dụng lời nói để trao đổi với mọi người xung quanh. Sự phát 
trển ngôn ngữ gắn liền với sự phát triển của tư duy đã giúp trẻ có khả năng nhận 
thức thế giới bên ngoài, do đó ở trẻ luôn xuất hiện câu hỏi “Tại sao? Như thế 
nào? Là gì” với chúng ta.
 Điều kiện sống, môi trường xã hội, các mối quan hệ giao tiếp với những 
người xung quanh là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng cũng như sự 
tiến bộ về ngôn ngữ của trẻ. Khi được giao tiếp chính là khoảng thời gian mà trẻ 
em học các từ của bạn bè, cha mẹ, người thân, thì vốn từ của trẻ phát triển và 
chịu ảnh hưởng không nhỏ. Đây là giai đoạn trẻ đang học nói hay bắt chước 
người lớn và chính thời điểm này gia đình và nhà trường cần dạy trẻ, uốn nắn trẻ 
cách nói rõ lời rõ câu, cách phát âm rõ ràng mạnh dạn thể hiện diễn đạt ý mà trẻ 
muốn nói.
 Đặc điểm phát triển ngôn ngữ của trẻ 3 – 4 tuổi: “Trẻ lên ba cả nhà học nói”. 
Năm thứ 3 là giai đoạn quan trọng nhất trong quá trình phát triển ngôn ngữ của 
trẻ. Trẻ hiểu được lời nói của người lớn qua đó phát triển giao tiếp ngôn ngữ với 
người lớn và các trẻ khác.
 Nói ngọng là phát âm sai một hoặc nhiều nhóm từ do thói quen hoặc dị tật 
hoặc do tổn thương các cơ quan phát âm như lưỡi, môi, rang, vòm miệng, thanh 
quản. Có 2 dạng nói ngọng
 + Nói ngọng sinh lý: Cơ quan phát âm có lỗi bẩm sinh như ngắn lưỡi, 
 đầy lưỡi.
 + Nói ngọng mang tính xã hội: phát âm lệch so với chuẩn.
 Nguyên nhân nói ngọng ở trẻ 3 – 4 tuổi: Là do trẻ tự bóp méo âm thanh để 
truyền đạt ý mình cho người khác hiểu theo suy nghĩ riêng của trẻ. Cha, mẹ Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng cho trẻ 3 – 4 tuổi ở trường mầm non
3. Khó khăn
 - Đa số phụ huynh bận công việc hoặc một lý do khách quan nào đó nên ít có 
thời gian trò chuyện với trẻ và nghe trẻ nói. Nhiều bố mẹ giao hẳn nhiệm vụ đưa 
đón trẻ cho ông bà hoặc người giúp việc nên kênh kết nối, phối hợp với cô giáo 
trong quá trình phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhiều lúc chưa được kịp thời.
- Một số trường hợp trẻ mới đi học, nói rất ít âm thanh phát ra chưa thành tiếng 
chỉ biết dùng các động tác để trò chuyện với cô hoặc có trẻ nói chưa rõ câu và 
hay bị ngắt quãng. 
- Nguyên nhân ngọng của trẻ không giống nhau và mức độ ngọng của trẻ không 
đồng đều do đó không thể sử dụng chung 1 loại bài tập, phương pháp sửa ngọng 
cho tất cả các đối tượng trẻ.
 - Một số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin khi giao tiếp.
 - Khả năng chú ý của trẻ còn kém, không đều, không ổn định. Trẻ chưa ý thức 
đến các thành phần trong câu, trong từ.
- Đặc điểm sinh lý của trẻ giai đoạn này là nhanh nhớ nhưng cũng mau quên nên 
trẻ chưa biết hết khối lượng các âm tiếp thu cũng như trật tự các từ trong câu. Vì 
thế, xu hướng trẻ thường bỏ bớt từ và âm khi nói.
- Mặt khác do yếu tố bẩm sinh như, “Khiếm thính”, “hở hàm ếch” khiến trẻ 
chậm phát triển ngôn ngữ và nói ngọng. 
- Còn một số phụ huynh chưa nhận thấy tầm quan trọng của việc chậm nói và 
nói ngọng đối với sự phát triển về mặt tư duy, trí tuệ và tâm lý của trẻ. Do đó 
chưa có sự quan tâm đúng mức đối với việc phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng 
kịp thời cho trẻ.
  Với những khó khăn trên tôi đã tìm tòi và áp dụng các biện pháp hướng 
dẫn trẻ chậm phát triển ngôn ngữ và trẻ nói ngọng một cách đúng đắn.
III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1. Tự bồi dưỡng nâng cao kiến thức của bản thân về phát triển ngôn ngữ và 
sửa ngọng cho trẻ
1.1 Mục đích
 Nâng cao kiến thức của bản thân về đặc điểm phát âm của trẻ 3 – 4 tuổi. từ đó 
tìm hiểu nguyên nhân – phân loại chậm phát triển ngôn ngữ và nói ngọng ở trẻ. 
Qua đó tìm ra các biện pháp phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng cho trẻ đạt hiệu 
quả.
1.2 Cách thực hiện
- Nghiên cứu các tài liệu khoa học về đặc điểm phát triển ngôn ngữ và sửa 
ngọng của trẻ 3 – 4 tuổi.
- Nghiên cứu tìm tòi các tài liệu khoa học xác định nguyên nhân chậm nói và nói 
ngọng ở trẻ 3 – 4 tuổi.
- Nghiên cứu, tìm tòi cách thức để phát triển ngôn ngữ và sửa ngọng phù hợp 
với từng đối tượng chậm phát triển ngôn ngữ.
- Bản thân thực nghiệm phát âm, quan sát khoang miệng – lưỡi của trẻ khi phát 
âm.