SKKN Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho trẻ mẫu giáo bé 3-4 tuổi ở Trường Mầm non Hoa Sữa

 I. Đặt vấn đề:
Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của dân tộc. Việc giáo dục trẻ ngay từ khi còn bé là vô
cùng quan trọng vì giáo dục nhằm định hướng, hình thành, và phát triển một cách toàn diện nhân cách cho trẻ. Nói 
về tầm quan trọng của giáo dục, Bác Hồ từng khẳng định: “Không có giáo dục thì không nói gì đến kinh tế, văn 
hóa”. Sản phẩm của giáo dục là con người mà con người là mục tiêu, là động lực của sự phát triển đất nước. Xã 
hội càng phát triển thì nó càng thúc đẩy quá trình giao lưu văn hoá. Khi đó, con người Việt Nam nói chung và thế 
hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước nói riêng càng cần có phẩm chất đạo đức và nhân cách vững vàng để
“chống” lại các tác động bên ngoài như bị dụ dỗ, bị kích động, bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, và lối
sống ích kỷ; từ đó nhân cách cũng phát triển một cách lệch lạc. Nếu mỗi người dân trong đó có trẻ em không có 
những kiến thức cần thiết để lựa chọn những giá trị sống tích cực, không có những năng lực để ứng phó, để vượt 
qua những thách thức mà hành động theo cảm tính thì rất dễ gặp trở ngại và rủi ro. Việc hình thành kỹ năng sống 
cho mọi người nói chung và trẻ em nói riêng đang trở thành nhiệm vụ quan trọng. Ở các nước trên thế giới, từ 
nhiều năm qua giáo dục kỹ năng sống được đưa vào chương trình giảng dạy và được coi như một bộ môn. Những
năm học gần đây Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống vào một số trường mầm non và tiểu 
học để dạy thí điểm, với phương châm dạy học hướng vào học sinh, lấy học sinh làm trung tâm, học sinh chủ động 
tham gia và lĩnh hội kiến thức một cách thoải mái thông qua phong trào thi đua xây dựng “Trường học thân thiện 
học sinh tích cực” với yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động của 
nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Xuất phát từ những lí do trên, tôi đã 
chọn nghiên cứu và áp dụng đề tài: “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi trong 
trường mầm non”. Với đề tài trên tôi muốn giúp trẻ có những kĩ năng ban đầu về cuộc sống, có những kinh
nghiệm sống, biết được những điều nên làm và không nên làm giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách xử lý các tình 
huống trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách 
nhiệm và có cuộc sống hài hòa trong tương lai. 2.Thực trạng vấn đề:
2.1. Thuận lợi:
- Trường MN Hoa Sữa đã được công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ II nên có đủ điều kiện về cơ sở vật 
chất, trang thiết bị phục vụ công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ .
- Năm nay là năm học tiếp tục thực hiện chuyên đề rèn kỹ năng sống, kỹ năng tự phục vụ cho trẻ nên 
thuận lợi để giáo viên đi sâu nghiên cứu và thực hiện.
- Hai giáo viên trên lớp có trình độ trên chuẩn, có nhiều năm kinh nghiệm cùng xây dựng kế hoạch và 
phối hợp các hoạt động dạy trẻ chặt chẽ.
- Bản thân luôn tận tụy tâm huyết với nghề nghiệp.
- Luôn được sự quan tâm, giúp đỡ của ban giám hiệu, thường xuyên dự giờ rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt 
động. Thường xuyên sinh hoạt chuyên môn trong khối, tham khảo tháo gỡ chuyên môn cùng với đồng 
nghiệp.
2.2. Khó khăn:
 - Ở tuổi mầm non, sự nhận thức của trẻ còn phiến diện, chưa đa dạng, chưa linh hoạt. Đa số trẻ lần đầu 
đến lớp nên chưa có nề nếp và còn khóc.
 - Trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, do đó cùng một thời gian và biện pháp dạy trẻ các nội dung
kỹ năng sống nhưng kết quả trên trẻ đạt chưa tương đương với nhau.
- Một số trẻ nhút nhát nên không tự tin khi tham gia vào các hoạt động, một số trẻ lại quá hiếu động nên 
khi hoạt động chưa chú ý vào sự hướng dẫn của cô, kỹ năng sống của trẻ còn nhiều hạn chế.
- Nhiều phụ huynh chưa hiểu và quan tâm đến việc giáo dục rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ.
- Trẻ bị ảnh hưởng bởi cuộc sống phát triển hiện đại như: Internet, tivi, điện thoại
- Trẻ được sống trong môi trường quá bao bọc khiến trẻ quen dựa dẫm, không có tính tự lập, ích kỷ, có sự 
lãnh cảm với môi trường xung quanh của một số trẻ. 3.2. Biện pháp 2: Xây dựng hệ thống kỹ năng phù hợp độ tuổi và điều kiện địa phương 
 để dạy trẻ.
 Để việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ đạt hiệu quả, tôi đã học hỏi, tham khảo những 
 nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non, chọn lọc, lựa chọn những kỹ năng 
 sống phù hợp với lứa tuổi của trẻ và đặc điểm cụ thể của nhà trường. Trên cơ sở đó, tôi 
 đưa các nội dung và kế hoạch giáo dục của năm học, tháng, tuần, ngày theo mức độ từ 
 dễ đến khó. Bên cạnh đó tôi luôn duy trì tổ chức rèn các kỹ năng đã học cho trẻ.
 - Với việc rèn trẻ kỹ năng tự phục vụ: bắt đầu từ việc dạy trẻ tự đi vs đúng nơi quy định, 
 tự xúc ăn, tự bê ghế, rửa tay, lau mặt, uống nước, xúc miệng, lấy cất giầy dép, ba lô 
 đúng nơi quy định, cách đi giầy dép, cách tự mặc, cởi quần áo, gấp quần áo, đóng mở
 cửa
 - Với việc rèn trẻ giao tiếp: bắt đầu từ chào hỏi lễ phép, trẻ có hiểu biết về bản thân, 
 mạnh dạn tự tin, chơi cùng bạn, chia sẻ đồ chơi và hợp tác cùng bạn trong hoạt động, ý 
 thức kỷ luật, quan tâm đến người thân và người xung quanh trẻ, không nhận quà và đi 
 theo người lạ, biết nói với cô và người thân khi bị đau, bị bắt nạt
- Với việc giáo dục trẻ thích nghi và bảo vệ môi trường: Bắt đầu từ việc dạy trẻ biết bỏ
 rác đúng nơi quy định, quan tâm chăm sóc cây cối, con vật nuôi, biết mặc quần áo phù
 hợp với thời tiết 3.3.4. Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động vui chơi: Trẻ mầm non với đặc tính: “Học mà chơi, chơi mà 
học”. Chơi là một trong các hoạt động học tập của trẻ và có tác dụng to lớn đối với sự phát triển toàn diện về 
nhân cách con người. Thông qua hoạt động vui chơi còn hình thành ở trẻ những chức năng tâm lý, những cơ sở 
ban đầu của nhân cách con người. Việc học qua chơi khiến trẻ cảm thấy thích thú, trẻ cảm thấy việc tiếp thu kiến 
thức sẽ nhẹ nhàng thoải mái mà không bị gò bó. Vì vậy, tôi luôn cố gắng tạo các tình huống chơi trong chế độ 
sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Trong hoạt động vui chơi trẻ có thể tích lũy được kinh nghiệm, kỹ năng sống đó là 
qua giờ hoạt động vui chơi của trẻ. Trẻ được chơi ở các góc, chơi tức là trẻ đang được nhập vai, trẻ đang được 
học làm giống như người lớn, thông qua các góc chơi.Với hoạt động góc: Ví dụ 1: Ở góc phân vai: Thông qua
cách đóng vai trẻ học được rèn kỹ năng thể hiện sự quan tâm với người thân ở các việc làm cụ thể như: Giao
tiếp, ứng xử, biết cách xưng hô, thể hiện tình cảm, biết quan tâm đến mọi người. Ví dụ 2: Ở góc rèn luyện kỹ
năng: đây là góc mà trẻ được thực hành những kỹ năng ứng dụng trong cuộc sống: xâu dây giày, cài khuy, tết
tóc. Tôi đã làm những bộ đồ dùng để cho trẻ luyện tập hàng ngày: xúc xắc, xâu hoa , kéo khóa áo ... Trong giờ
hoạt động góc, trẻ luân phiên chơi với những đồ dùng này, qua đó rèn luyện vận động tinh cho trẻ cũng như củng
cố một số kỹ năng ứng dụng trong cuộc sống. Sau khi chơi trẻ biết cất gọn đồ dung đồ chơi đúng nơi quy định
Trong các buổi vui chơi ngoài trời, tôi lồng ghép dạy trẻ các kỹ năng lấy, đi và cất giày dép, đi lên xuống cầu
thang đúng cách hay nhặt rác và lá rụng bỏ vào thùng rác, vệ sinh tay sau khi chơi, chăm sóc cây cối và con vật
nuôi, cách chơi các đồ chơi ngoài trời an toàn và giữ gìn đồ chơi
3.3.5. Giáo dục kỹ năng sống thông qua giờ ăn, giờ ngủ. Ngay từ đầu năm học tôi đã luôn chú ý tới giờ ăn của 
trẻ, đặc biệt là những trẻ có thói quen ăn uống không tốt như: Trẻ vừa ăn vừa nói chuyện, xúc cơm vãi, chưa biết 
nhặt đồ ăn vãi vào khay, trước khi ăn còn chưa tự giác vệ sinh chân tay sach sẽ, chưa biết lau miệng sau khi ăn, 
chưa biết cất bát thìa của mình, ăn xong cũng chưa ý thức được việc vệ sinh răng miệng  Để tạo ra thói quen 
tốt trong ăn uống tôi đã sưu tầm những đoạn video về những thói quen xấu khi ăn cho trẻ xem, để trẻ tự thấy 
được đó là những thói quen cần phải thay đổi. Cho trẻ xem những đoạn video nói lên tầm quan trọng, và cần 
thiết của việc thực hiện các thói quen vệ sinh Sau khi xem những đoạn video đó xong để có thể thiết lập cho trẻ 
có những thói quen này, ban đầu tôi trực tiếp giám sát trẻ để trẻ thực hiện đúng cách như khi rửa tay thì phải như 
thế nào, xúc miệng ra sao sau đó tôi chia trẻ về thành từng nhóm để tổ chức cho trẻ ôn luyện kỹ năng vệ sinh
cá nhân. Tôi cũng đặc biệt quan tâm đến giờ ngủ của trẻ. Trước khi ngủ tôi cho trẻ cởi những chiếc áo khoác, gấp 
áo và lấy gối chuẩn bị chỗ ngủ. Thông qua giờ ngủ tôi dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ như cởi áo gấp áo, lấy cất gối, 
sắp xếp quần áo gọn gàng. 4. Hiệu quả SKKN:
Qua một thời gian thực hiện với những biện pháp trên, tôi đã thu được một số kết quả như sau:
1.Đối với trẻ: - Trẻ lớp tôi có sự chuyển biến rõ nét về việc hình thành kỹ năng sống và kỹ năng tự phục vụ: Giao 
tiếp, hợp tác làm việc theo nhóm, thể hiện tính đồng đội, biết chia sẻ, giao tiếp với nhau một cách thân thiện, biết xử 
lý tình huống, biết giải quyết vấn đề, biết giải quyết xung đột... Phát triển một số phẩm chất tốt như: Kiên trì, trung 
thực, nhường nhịn. Biết một số kỹ năng tự phục vụ như: Rửa chân tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, biết cất đồ 
dùng đúng nơi quy định, cởi và gấp áo ... Trẻ tự tin, mạnh dạn, linh hoạt nhanh nhẹn hơn rất nhiều.... Trẻ tích cực và 
chủ động trong mọi hoạt động, thích tìm tòi và khám phá thế giới xung quanh. Bên cạnh đó, thói quen lao động tự 
phục vụ ở trẻ tốt hơn. Không những thế ở trẻ còn hình thành những phẩm chất tốt như khả năng phối hợp hoạt động 
tốt với các bạn, biết chơi cùng bạn và biết giúp đỡ bạn. Trẻ khỏe mạnh và nhanh nhẹn hơn rất nhiều so với đầu năm 
học.
2.Đối với phụ huynh: - Phụ huynh luôn coi trọng và tích cực tham gia vào hoạt động giáo dục trẻ ở lớp; đã có thói 
quen phối hợp với cô giáo trong việc giáo dục kỹ năng sống, trao đổi với giáo viên bằng nhiều hình thức khác nhau: 
trao đổi trực tiếp, trao đổi thông qua bảng thông tin dành cho cha mẹ, qua zalo của nhóm lớp bảng đánh giá ở lớp của 
trẻ; tin tưởng cô giáo và phương pháp giáo dục của nhà trường vì con em mình tiến bộ rõ rệt.
3.Đối với giáo viên: - Bản thân tôi nắm chắc nội dung giáo dục kỹ năng sống và kỹ năng tự phục vụ của trẻ 3 - 4 
tuổi. Qua đó chú ý hơn trong việc trò chuyện với trẻ, tích cực trả lời những câu hỏi của trẻ, giải quyết hợp lý và công 
bằng trong mọi tình huống xảy ra trong mọi hoạt động của trẻ - Trong giảng dạy chú ý đến hoạt động cá nhân, hoạt 
động nhóm, được phụ huynh tin tưởng và trẻ yêu mến, và đồng nghiệp tôn trọng, bản thân tôi cũng tự tin hơn trong 
công việc. Quan trọng hơn là cha mẹ đã hiểu con trẻ hơn. Phần lớn, cha mẹ kiên trì hơn, dịu dàng hơn và biết lắng 
nghe hơn trong việc giáo dục trẻ. Đặc biệt, tôi không còn nhìn thấy cảnh phụ huynh lớp tôi bế trẻ đến trường, cũng
không thấy cảnh bố mẹ phải cất ba lô, quần áo, giầy dép cho con như đầu năm học Thay vào đó là bố mẹ dắt tay trẻ 
đến trường, khi đến lớp trẻ tự biết cất giày dép và ba lô vào đúng nơi quy định, biết tự giác khoanh tay chào cô, chào 
bố mẹ mà không cần nhắc nhở Chỉ từ những hành động đơn giản đó của trẻ thôi nhưng điều đó cũng một lần nữa 
khẳng định sự tiến bộ vượt bậc của trẻ, của phụ huynh và của giáo viên sau một năm cố gắng. Và cũng chính điều này 
đã khiến phụ huynh tin tưởng vào nhà trường và giáo viên hơn, đặc biệt là tin tưởng hơn vào con em mình. Chính
niềm tin đó sẽ là động lực thôi thúc trẻ cố gắng hơn nữa trên con đường phấn đấu trở thành “Chủ nhân tương lai của 
đất nước”.