SKKN Một số giải pháp giúp trẻ 3-4 tuổi phát triển ngôn ngữ thông qua hoạt động giáo dục Âm nhạc

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 “Một số giải pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi phát triển ngôn ngữ thông qua hoạt
 động giáo dục âm nhạc trong năm học 2020 - 2021”.
 I. Lý do chọn đề tài:
 Âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc, từ khi cất tiếng 
khóc chào đời đến khi trẻ đến trường, âm nhạc như món ăn tinh thần không thể 
thiếu, để giúp trẻ hình thành tình cảm thẩm mỹ sau này đến tác phẩm nghệ thuật 
đối với cuộc sống xung quanh. Âm nhạc được coi như một phương tiện giáo dục 
toàn diện nhân cách trẻ.
 Trong chương trình giáo dục mầm non, hoạt động giáo dục âm nhạc là một 
môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là nguồn 
cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật. Nó là một phương tiện hữu hiệu 
cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ ở trường mầm non. Đặc biệt âm nhạc 
là một loại hình nghệ thuật vô cùng bổ ích đối với trẻ, những nốt nhạc trầm bổng, 
những giai điệu mượt mà, sâu lắng như dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng tâm hồn 
trẻ thơ. Chính âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, 
phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm. Âm nhạc có sức lay 
động tâm hồn mạnh mẽ, không có gì có thể đánh thức tình cảm con người bằng 
âm nhạc. Âm nhạc chân chính có giá trị nghệ thuật cảm hóa mọi người cùng 
hướng tới cái đẹp. Mỗi hình ảnh, mỗi lời ca trong từng câu hát đã nuôi dưỡng cho 
tâm hồn trẻ những nhận thức về cái đẹp. Từ nhận thức cái đẹp một cách khách 
quan đi vào chiều sâu nội tâm của trẻ, từ yêu cái đẹp trẻ sẽ biết diễn tả tình cảm 
của mình thông qua bài hát trẻ hát hoặc nghe bài hát do bạn, do cô giáo hát, đây 
cũng là điều kiện quan trọng giúp trẻ phát triển n gôn ngữ khi được tham gia hoạt 
động âm nhạc. Trẻ 3 - 4 tuổi khả năng phát triển ngôn ngữ, tai nghe rất tốt, đặc 
biệt là ngôn ngữ nói, trẻ có khả năng hát theo nhạc một cách tự nhiên. Tuy nhiên 
cảm xúc và hứng thú âm nhạc của trẻ chưa ổn định dễ dàng mất đi. Vậy làm thế 
nào để giúp trẻ phát triển tốt ngôn ngữ thông qua hoạt động giáo dục âm nhạc tai 
trường mầm non? Từ suy nghĩ này tôi đã mạnh dạn chọn cho mình đề tài: “Một 
số giải pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi phát triển ngôn ngữ thông qua hoạt động giáo 
dục âm nhạc trong năm học 2020 - 2021”.
 II. Mục đích, phạm vi, đối tượng và phương pháp:
 1. Mục đích nghiên cứu
 - Tìm hiểu “Một số giải pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi phát triển ngôn ngữ thông 
qua hoạt động giáo dục âm nhạc trong năm học 2020 - 2021”.
 - Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức HĐH giáo dục 
âm nhạc cho trẻ 3-4 tuổi tai trường MN Hướng Dương.
 2. Phạm vi nghiên cứu
 Quy mô: việc tổ chức HĐH âm nhạc cho trẻ 3-4 tuổi. - Một số phụ huynh do bận rộn với công việc nên ít có thời gian để hát với 
trẻ và lắng nghe trẻ hát, khi trẻ đến trường giao toàn bộ trách nhiệm cho lớp, 
không chú trọng việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, thậm chí còn phát âm không 
chuẩn khi giao tiếp với trẻ. Từ đó hình thành thói quen không tốt, ảnh hưởng đến 
sự phát âm của trẻ.
 - Từ những thực trạng trên của lớp, tôi đã đề ra một số giải pháp để tháo 
gỡ những khó khăn cụ thể sau:
 2. Giải pháp thực hiện.
 * Giải pháp 1:
 Khảo sát, đánh giá khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ:
 Là một giáo viên mầm non, đối với tôi việc khảo sát chất lượng đầu năm 
là một việc làm không thể thiếu được. Qua việc khảo sát đầu năm, tôi đã nắm 
được tình hình thực tế của lớp, nắm được đặc điểm tâm sinh lý của từng trẻ, nắm 
được điểm mạnh, điểm yếu của trẻ về mặt ngôn ngữ để từ đó có kế hoạch giúp trẻ 
phát triển tốt về ngôn ngữ như: Cách phát âm, cách diễn đạt. Đối với một số 
trường hợp đặc biệt, tôi đã tìm hiểu, phân tích nguyên nhân để tìm ra một số giải 
pháp nhằm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tốt hơn.
 Mặc khác, trong suốt quá trình tổ chức hoạt động học tập, vui chơi cho 
trẻ, tôi cũng thường xuyên chú ý nắm bắt những biến động, những tiến bộ của trẻ 
để không ngừng nỗ lực giúp trẻ hoàn thiện và phát huy năng lực ngôn ngữ thông 
qua dạy hát cho trẻ. Những cung bậc thăng trầm của các giai điệu vui nhộn hay 
những làn diệu dân ca mượt mà sâu lắng lòng người cũng mang đến cho trẻ những 
cảm xúc là tiếng nói riêng của trẻ. Đây cũng là một trong những yếu tố được tôi 
đưa vào hoạt động khảo sát chất lượng trẻ trong lớp qua mỗi chủ đề.
 * Giải pháp 2:
 Lập kế hoạch các hoạt động Giáo dục âm nhạc phù hợp với tình hình 
thực tế ở lớp:
 Xuất phát từ thực tiễn của lớp, việc giúp trẻ làm quen với những bài hát 
vui tươi, trong sáng cần phải tiến hành song song với việc lập kế hoạch tổ chức 
hoạt động phù hợp với tình hình thực tại, bám sát đặc trưng của trẻ độ tuổi 3 - 4 
và những nổi bậc về khả năng phát âm, năng lực diễn đạt, biểu lộ cảm xúc kh i 
hát, vận động của trẻ. Cụ thể là:
 - Thiết kế những bài hát có thể là sưu tầm hoạt sáng tác theo các chủ đề 
xuất phát từ trẻ, lấy trẻ làm trung tâm. Theo đó, mối quan hệ giữa trẻ với con 
người, với môi trường xã hội và thế giới xung quanh được mở rộng dần. Ở từng 
chủ đề mục tiêu và nội dung đều được xác định rõ trên cơ sở những tiêu chí sau:
 + Bám sát chương trình giáo dục mầm non mới.
 + Dựa vào tâm sinh lý của độ tuổi
 + Dựa vào tình hình thực tế của lớp, khả năng nhận thức theo mức độ của 
trẻ để linh hoạt trong việc xác định lựa chọn nội dung hoặc tham khảo tài liệu để 
định hướng mục đích, đặt ra yêu cầu phù hợp với nhận thức của trẻ.
 - Trong quá trình lập kế hoạch tôi luôn đặt ra yếu tố phải tiến hành đánh 
giá quá trình hoạt động của trẻ khi tham gia vào hoạt động giáo dục âm nhạc và Cháu tự tin, mạnh dạn hát múa.
 - Để trẻ mạnh dạn tự tin trong giờ hoạt động âm nhạc thì không thể thiếu 
phần động viên khích lệ. Giáo viên nên biết rằng lời động viên khen trẻ đúng lúc 
là biện pháp hữu hiệu để rèn kỹ năng sống cho trẻ.
 * Giải pháp 4:
 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc, cung cấp vốn từ cho trẻ thông qua hoạt 
động giáo dục âm nhạc:
 a) . Dạy trẻ hát:
 - Để lôi cuốn trẻ vào giờ học tôi luôn đầu tư, nghiên cứu, sáng tạo phương 
pháp dạy học. Mỗi giờ hoạt động âm nhạc đều có phần trọng tâm chủ yếu nên tôi 
luôn chú ý làm nổi bật nội dung chính, tránh sự mất cân đối làm cho tiết học tẻ 
nhạt, không cuốn hút trẻ. Như trong tiết dạy hát tôi rất linh hoạt, không cứng nhắc 
theo một khuôn mẫu gò bó, vừa kết hợp phương pháp truyền thống, vừa sáng tạo 
để “làm mới” mỗi hoạt động giáo dục.
 - Giúp trẻ thể hiện lại nội dung bài hát một cách trọn vẹn tôi đã động viên, 
khuyến khích để trẻ hát lại bài hát một cách tự nhiên miễn sao trẻ nắm được giai 
điệu, hát thuộc lời...Chú ý đến khả năng phát âm của trẻ để có sự điều chỉnh và 
sửa sai cho trẻ.
 - Tôi luôn khuyến khích trẻ hát đúng cao độ, trường độ, rõ lời bài hát, 
không rụt rè, không đứt quảng, cố gắng hát đúng với lời bài hát. Tôi động viên trẻ 
bằng cách hát mẫu, đàn mẫu nhiều lần chỗ sai rồi cho trẻ hát lại theo cô, theo tiếng 
đàn. Tôi xác định rằng việc dạy hát cho trẻ không phải là luyện cho trẻ hát thật 
đúng, thật hay bài hát mà cái chính là bước đầu cho trẻ tiếp cận với giai điệu, hình 
ảnh của bài hát. Từ đó trẻ sẽ yêu thích và sẽ tích cực tham gia bài hát. biểu diễn văn nghệ ở trong giờ dạo chơi ngoài trời, hoạt động góc, hoạt động chiều 
để kích thích sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.
 c) . Cô hát cho cháu nghe:
 - Tôi phải chuẩn bị tốt các điều kiện như: Thu nhạc, lời bài hát, tập hát 
đúng, hát thuộc. Vị trí không gian ngồi nghe hát... tạo cho trẻ sự thoải mái, nhẹ 
nhàng, tập cho trẻ nghe hát có hệ thống nhất định để trẻ làm quen với nhiều thể 
loại phong phú, đa dạng, những làn điệu mà trẻ có thể hát cùng cô và hát được. 
Những ấn tượng yêu thích của các bài nghe hát. Thông qua nghe hát sẽ khơi dậy 
những cảm xúc, khả năng hưởng ứng ở trẻ dần dần hình thành tình cảm với những 
bài hát vui nhộn, những làn điệu dân ca mượt mà, sâu lắng, êm ái. Thể hiện sự 
hưởng ứng qua các hành động ngạc nhiên, thích thú, đong đưa người, vỗ tay, dậm 
chân, vẫy tay, hát theo...
 - Để nghe hát có hiệu quả cao, tôi tiến hành các bước sau:
 * Nghe trực tiếp:
 Sau khi luyện tập hát thuộc lời, hát đúng tôi trực tiếp hát cho trẻ nghe. Để 
thu hút sự tập trung của trẻ tôi vừa hát, vừa giao lưu với trẻ. Có khi vừa hát vừa 
đàn, vừa hát vừa gõ phách, vừa hát vừa múa minh họa. Vì khi nghe hát trực tiếp 
trẻ được nghe trực tiếp và quan sát cách thể hiện sống động, tình cảm hòa quyện 
giữa cô và trẻ. Muốn vậy, tôi phải hát thật tự nhiên, diễn cảm, mềm mại, múa 
những động tác đơn giản, dễ hiểu giúp cho trẻ phát triển ngôn ngữ một cách mạch 
lạc thông qua nghe hát.
 * Cho trẻ nghe qua băng đĩa:
 Tôi tìm kiếm, sưu tầm những đĩa tiếng, đĩa hình, băng cassett cho trẻ nghe 
các bài hát, giai điệu, nghe bằng băng đĩa sẽ mở rộng khả năng của trẻ. Với cách 
này, tôi có thể kết hợp cho trẻ vừa nghe, vừa xem những hình ảnh biểu diễn của 
các anh chị, hoặc các bạn qua băng, đĩa hình, nhằm giúp trẻ hứng thú cao trong 
quá trình nghe hát các bài hát, các làn điệu dân ca địa phương. Đồng thời tác động, 
khuyến khích trẻ hứng thú tham gia.
 * Dùng lời:
 Trong quá trình trẻ nghe hát có đôi khi tôi sử dụng lời nói để giải thích nội 
dung, ý nghĩa, tính chất của các bài hát, các làn điệu dân ca để trẻ dễ hiểu. Từ đó, 
sẽ giúp trẻ hứng thú nghe hát. Tuy nhiên, tôi phải chọn những ngôn từ phải hết 
sức ngắn gọn, rõ ràng, có hình ảnh, hình tượng gợi mở, những cảm xúc, tâm trạng 
của từng bài hát, từng làn điệu.
 * Các hình thức nghe hát:
 Để bồi dưỡng tai nghe nhạc cho trẻ về các bài hát, các làn điệu dân ca, tôi 
đã tiến hành dưới nhiều hình thức thông qua các hoạt động ngủ, chơi, học tập của 
trẻ. Tùy vào tính chất của hoạt động, tôi chọn nội dung phù hợp với thời gian, phù 
hợp với lịch sinh hoạt của trẻ, phù hợp với từng chủ đề.